Дим буйҙары
+13 °С
Болотло
Бөтә яңылыҡтар
Общие статьи
4 Март 2020, 11:50

Башҡортостандың Ҡыҙыл китабына ниндәй төрҙәр ингән?

1. Мәрсен йәки бикре (русский осетр). Мәрсен һымаҡтар ғаиләһенә ҡарай. Баш­ҡортос­танда ХХ быуат башында барлыҡ эре йылғаларҙа булған. Хәҙер бик һирәк Ағиҙел йылғаһында осрай.

2. Уҡбалыҡ (стерлядь). Мәрсен һымаҡтар ғаиләһенә ҡарай. Рәсәйҙә Ҡара, Азов, Каспий, Балтик диңгеҙҙәрендә, Йәнәсәй йылғаһының ҡойған ерендә, Башҡортостанда Ағиҙелдә, Ҡариҙелдә, Эҫемдә, Өршәктә, Димдә осрай. Йыл һайын Ағиҙел менән Ҡариҙелгә уҡбалыҡтың селбәрәләре күпләп ебәрелә.

3. Ҡыҙыл балыҡ (таймень). Себер йылға­ла­рында бик күп. Башҡортостанда иһә Ағиҙел, Эҫем, Инйәр, Һәләүек, Гәүзәк, Мәндемдә бик һирәк осрап ҡуя. Элегерәк Йөйәк йылғаһында ла тотҡандар.

4. Йылға бағрыһы (ручьевая форель). Һөм­баштар ғаиләһенә ҡарай. Европала киң таралған. Башҡортостанда Ләмәҙе, Наяҙы, Үҙән, Оло һәм Бәләкәй Ҡыҙылда, Һүрән, Ыҡ, Бетерә, Мәндем, Зигән, Инәк, Бирҙәш һәм башҡа тау йылға­ларында осрай. Ҡайһы берҙәренең үҙәнендә һыуһаҡлағыстар төҙөлөү сәбәп­ле, бағрылар бөтөнләй юҡҡа сыҡты.

5. Бәрҙе (хариус). Һөмбаштар ғаиләһенә ҡарай. Өфө, Ағиҙел, Урал, Һаҡмар, Инйәр, Әй, Ыҡ, Тирлән, Бәләкәй Нөгөш, Миндәк, Йүрүҙән, Ҡағыла үрсегән. Ҡайһы бер ваҡ тау йылғаларында ла осрап ҡуя.

6. Шаршы күкене (русская быстрянка). Ҡара һымаҡтар ғаилә­һенә ҡарай. Ағиҙел, Нөгөш, Ҙур һәм Бәләкәй Инйәрҙә, Ләмәҙе, Сим, Өфө, Өршәк, Аш­ҡаҙар, Йү­рүҙән, Ыҡ йылға­ларында осрай.

Зөгәй (обыкновенный подкаменщик). Баш­ҡортостанда Мәләүез районында Ағиҙелдең ҡушылдыҡтарында, Бәләкәй Инйәрҙә, Ағиҙел, Өфө йылғаларының төньяҡ ҡушылдыҡтарында үрсегән. Шуны өҫтәргә кәрәк: һуңғы йылдарҙа тәбиғи байлыҡтарҙы ҡоротоусылар ниндәй генә ысулдар менән тотмай, шуларҙың иң ҡурҡынысы – электрлаштырылған ҡармаҡ һәм ау. Бына ошо сәбәпле күп күл-быуалар тереклекһеҙ ҡала. Ундайҙарға ҡаршы аяуһыҙ көрәшергә кәрәк. Рәхәтләнеп ҡалҡыуыслы ҡармаҡҡа тотоуға ни етә!
Читайте нас: