12-14 декабрҙә Өфөлә Бөтә донъя башҡорттары ҡоролтайының VI съезы үтә.

Өфөлә  12 — 14 декабрҙә Башҡортостан Башлығы Радий Хәбировтың Указы нигеҙендә VI Бөтә дoнъя башкорттары ҡоролтайы уҙасаҡ.

2019 йылда республикабыҙҙа V Бoтендoнья Башкортлары корылтае yткeрелгeнгe биш йылдан ашыу ваҡыт yтте. Ошо арауыҡта социаль әһәмиәтле саралар үткәрелде, мөһим проекттар индерелде. Беҙҙең районда  ҡоролтай эше милли-мәҙәни үҙәктәр, мәктәптәр hәм «Ағинәй» өлкән йәштәге башҡорт ҡатын-ҡыҙҙары йәмғиәте менән берлектә үткәрелде. Бөтә донъя башҡорттары ҡоролтайы ойошторған «Аыҡ ауыл» конкурсы йылдан-йыл популярлаша бара. Был йылдарҙа Бишбүләк районының Аҙнай (2021 йыл) hәм Ҡаныҡай (2023 йыл) ауылдары «Айыҡ ауыл» республика конкурсында ҡатнаштылар, быйыл был мәртәбәле сарала Михайловка ауыл Советы ауыл биләмәһенең Игнашкино ауылы ла ҡатнашты.

Башҡорт ҡоролтайының төп бурыстарының береһе — башҡорт халҡының үҫеш стратегияһы нигеҙендә башҡорт телен өйрәнеүгә ярҙам итеү. Халыҡ араһында йыл һайын үткәрелә торған «Башҡорт теле буйынса халыҡ-ара диктант» акцияһы, башҡорт теле декадаһы hәм башҡа саралар популярлаша. Мәктәптәрҙә башҡорт яҙыусылары hәм шағирҙәренең юбилейҙары уңайынан шиғыр бәйгеләре ойшторола, бындай сараларға йыш ҡына танылған шағирҙәр һәм республика журналистары килә. Мәктәп уҡыусыларының башҡорт теленән республика олимпиадаларында, «Арт-ҡоролтай. Балалар»ҙа, «Мостай уҡыуҙары», «Бикбай уҡыуҙары» төбәк-ара фәнни-ғәмәли конференцияларҙа ҡатнашалар һәм еңәләр. Бынан тыш, башҡорт телен өйрәнеүҙә иң яҡшы һөҙөмтәләргә ирешкән уҡыусылар Мең ырыуының аҡсалата премияһы менән бүләкләнә. Ноябрь аҙағында «Турахан» визит-үҙәге Евразия Евразия күсмә халыҡтар музейында «Аҡмулла — яҡтылыҡ йырсыһы» исемле төбәк-ара уҡыусылар конкурсы булып уҙҙы. Унда Дим урта мәктәбе уҡыусыһы Лидиана Абайҙуллина (етәкчеһе Р.С. Тихонова) III дәрәжә диплом менән бүләкләнде. Башҡорттар ҡоролтайы менән тығыҙ бәйләнештә «Дим буйҙары» гәзитенең сайты эшләй, унда мәҙәниәт, мәғариф hәм спорт өлкәһендәге саралар яҡтыртыла. Районда оҙаҡ йылдар дауамында милли көрәш уңышлы үҫеш ала, тренер Илhам Әхмәтшин Бишбүләк ауылының 3-сө урта мәктәбендә төрлә йәштәге уҡыусылар өсөн түңәрәк асты, хәҙерге ваҡытта күнекмәләрҙе Азамат Хәбетдинов алып бара. Ҡағиҙә булараҡ, көрәш төрлө мәҙәниәттәрҙе һәм милләттәрҙе берләштерә, ярыш рухын hәм дуҫлыҡты үҫтерә. Аҙнай мәҙәниәт   йортонда үҫмерҙәр араһында традицион уҡтан атыу hәм балалар өсөн оҫталыҡ дәрестәрен район башҡорттары ҡоролтайы башҡарма комитеты ағзаһы З.З Әлмөхәмәтов алып бара. Мәктәп уҡыусыларында илһөйәрлек Ватанды яҡлауға әҙерлек тойғоһон формалаштырыу hәм үҫтереү  маҡсатында районда, барлыҡ республикалағы кеүек үк, «Шайморатовсылар» проекты уңышлы тормошҡа ашырыла. «Шайморатов кластары» Бишбүләк ауылының 1, 2, 3 һанлы урта мәктәптәрендә, шулай уҡ Айыт ауылының Фәтих Кәрим исемендәге урта мәктәбендә асылды.

Мәҙәниәт, әҙәбиәт hәм сәнғәтте үҫтереү буйынса нимәләр эшләнә? Яҡташтарыбыҙ БР гранттарын күп отто. Аҙнай ауылының әйҙәүсе китапханасыһы Ф.Х. Камаева Башҡортостан Республикаһы Башлығы грантына проекттар конкурсында еңеүсе булды. Әлеге проект сиктәрендә, 2020 йылдың 5 сентябрендә Аҙнай ауылында «Аҙнағол» башҡорт байрамы үткәрелде. Шулай уҡ китапханасы Р.Р. Нафиҡова ярҙамы менән 2022 йылдың авгусында Ҡаныҡайҙа «Башҡорт баласы» төбәк фестивале үтте, унда Әлшәй, Миәкә, Дәүләкән райондары вәкилдәре ҡатнашты. Башҡорт ауылында йәшәүсе килендәр араһындағы бәйге лә (2022) бик матур килеп сыҡты. Башҡорт халыҡ ансамбле «Хазина» (Аҙнай мәҙәниәт йорто), «Бөрлөгән» фольклор ансамбле (Ҡаныҡай мәҙәниәт йорто), «Ынйылар» ансамбле (Ҡасҡын мәҙәниәт йорто) район күләмендәге ҙур сараларҙа ҡатнаша. 2022 йылда район Мәҙәнит һарайы янында «Биш бүләк» этно тирмәһе  барлыҡҡа килде, ул Башҡортостан Республикаһы Башлығының гранты ярҙамында ҡатнашыу иҫәбенә һатып алынды. Бында йыш ҡына башҡорт милли кейемдәре, биҙәнеү әйберҙәре яһау hәм балаларҙы ҡумыҙҙа уйнарға өйрәтеү буйынса оҫталыҡ дәрестәре уҙғарыла. Район мәҙәниәт Һарайында Илсинә Хисмәтова етәкләгән «Аманат» түңәрәге эшләй.

— Мин ғәҙәттә 4 — 5 класс уҡыусылары менән шөғөлләнәм. Беҙ бергәләп милли кейемдәр, милли биҙәүестәр, шулай уҡ сәйләндән төрлө әйберҙәр яһайбыҙ, сигеү алымдарын өйрәнәбеҙ, — тип һөйләй Илсинә Ғәлләнур ҡыҙы. — Һуңғы йылдарҙа башҡорт милли кейемен яһау бик тиҙ үҫешә. 2023 йылда Өфөлә уҙған башҡорт милли костюмы оҫталарының «Тамға» халыҡ-ара конкурсына мин ике пар башҡорт ҡатын-ҡыҙ милли костюмын алып барҙым. Был сараға 42 оҫта килгйне. Был конкурста миңә махсус приз — 3000 һумлыҡ сертификат тапшырҙылар. Шулай уҡ йәйгеһен Бөрйән районында уҙған «Таҡыя» халыҡ-ара балалар милли костюмы оҫталары конкурсында ла ҡатнаштым. Был саралар Башҡортостан Башлығы гранты ярҙамында үткәрелә. Конкурсҡа балалар өсөн өс комплект башҡорт милли кейеме әҙерләнем hәм өс ҡыҙҙы кейендерҙем. Төрлө төбәктән килгән оҫталар менән  осрашыу бик тә фәһемле булды.

Район башҡорттары корылтайы башҡарма комитеты рәйесе Булат Жозеф улы Ноғоманов үткән йылдарға йомғаҡ яһай.

— Беҙ йыл һайын Туған телдәр көнөн үткәрәбеҙ, йылына ике тапҡыр Милли кейемдәр көнөн байрам итәбеҙ. Беҙҙең район башҡорттары ҡорылтайы үҫеп килеүсе быуынды, йәштәрҙе патриотик рухта тәрбиәләүгә  йүнәлтелгән саралар ойоштора, — тине Булат Ноғоманов. — Йыл һайын 1 мартта Башҡорт ғаиләһе көнө билдәләп үтелә. Шул уңайҙан беҙ «Өлгөлө башҡорт ғаиләһе» төбәк-ара конкурсында ҡатнаштыҡ. Әйтергә кәрәк, ҡоролтай эшенә беҙ йәштәрҙе лә йәлеп итәбеҙ. Һуңғы йылдарҙа «Айыҡ ауыл» конкурсында ҡатнашыусылар һаны арта бара. Бөгөнгө көндә беҙҙе бер маҡсат берләштерә - беҙҙең активистар МХО зонаһына, Донбасс халҡына гуманитар ярҙам йыйыу буйынса төрлө хәйриә акцияларында әүҙем ҡатнаша. Шуныһын да әйтке килә: башҡорт халҡының тарихи ҡиммәткә эйә йолаларын, ғөрөф-ғәҙәттәрен артабан да үҫтерергә, уларҙы киләсәк быуындарға тапшырырға, башҡорт халҡының тарихына, мәҙәниәтенә, теленә хөрмәт тәрбиәләргә кәрәк.

Ләйлә ҒҮМӘРОВА,

Шәхси архивтан алынған фотолар.