Дауалауҙы ваҡытында билдәләү мөһим

Был ваҡыт эсендә әлеге комплексҡа кемдер өйрәнгән. Кемдер аңлы рәүештә иғтибар итмәй, башҡалары йәшерен ауырыуҙарҙы асыҡлауға һәм ваҡытында дауалауға ирешкән өсөн рәхмәт белдерә. Диспансерлаштырыу ни өсөн кәрәк. Уны үтеү тәртибе, медицина тикшереүенең яңылыҡтары тураһында район үҙәк дауаханаһының поликлиника бүлеге мөдире Әлфиә Минебай ҡыҙы Сәлишева һөйләй.

Мәжбүри диспансерлаштырыу үткән биш йыл эсендә был хаҡта ишетмәгән кеше юҡтыр, моғайын. Тик шулай ҙа, диспансерлаштырыуҙы ни өсөн үтергә кәрәк?

- Был – халыҡта төрлө ауырыуҙарҙы асыҡлау һәм киҫәтеү маҡсатынан үткәрелә торған һаулыҡ һаҡлау системаһында саралар комплексы. Диспансерлаштырыу билдәле бер йәш осоронда үткәрелә торған медицина тикшереүҙәре, врач консультациялары һәм медицина тикшеренеүҙәре булып тора.

Диспансеризацияның маҡсаты – алдан билдәләнгән тейешле дауалау маҡсаты менән кешелә булған ауырыуҙарҙы иртә асыҡлау.

- Диспансерлаштырыуҙы кем уҙырға тейеш?

- Эшләүсе һәм эшләмәй торған граждандар, мәғариф учреждениелары уҡыусылары, 21 йәштән алып һәм унан өс йылға бер тапҡыр диспансеризация үтергә тейеш. Диспансерлаштырыу йылына эләкмәгәндәргә иһә ике йылға бер тапҡыр профилактик медицина тикшеренеүе уҙырға мөмкин. Бындай медосмотрҙар барышында табиптар пациенттарҙы, тәү сиратта, сирҙәрҙең дүрт төркөмөнә: йөрәк-ҡан тамырҙары, бронх-үпкә, онкология һәм шәкәр диабетына тикшерәләр. Рәсәй Федерацияһы Һаулыҡ һаҡлау министрлығы бойороғо менән онкологик ауырыуҙарҙы (колоректаль яман шеше) иртә асыҡлау маҡсаты менән өҫтәмә диспансерлаштырыу башлап ебәрелде, унда 49 йәштән алып 73 йәшкә тиклемге граждандар өсөн йәшерен ҡанға тиҙәкте тикшерәләр һәм 50 йәштән алып 70 йәшкә тиклемге ҡатын-ҡыҙҙар өсөн маммография индерелде. 2019 йылда өҫтәмә диспансерлаштырыу сиктәрендә 1970, 1966, 1964, 1960, 1958, 1954, 1952, 1948, 1946 йылдарҙа тыуған ир-егеттәр һәм ҡатын-ҡыҙҙар тикшеренеү уҙа һәм анализ (иммунохимик ысул менән йәшерен ҡанға тиҙәк) тапшыра ала. Маммографияны 1969, 1967, 1963, 1961, 1957, 1955, 1951, 1949 йылдарҙа тыуған ҡатын-ҡыҙҙар уҙа.

- Диспансерлаштырыуҙы уҙыу тәртибе тәртибе ниндәй?

- Диспансерлаштырыу ике этапта тормошҡа ашырыла. Диспансеризацияның тәүге этабы (скрининг) граждандарҙа хроник йоғошло булмаған ауырыуҙар билдәләре, уларҙы үҫтереү ҡурҡынысы факторҙарын асыҡлау маҡсаты менән үткәрелә. Уҙған йылдан бирле үҙгәрештәр бар. Һәр кеше өсөн медицина тикшереүенең түбәндәге пункттары мәжбүри: анкета тултырыу, артериаль ҡан баҫымын үлсәү, шәкәргә һәм холестеринға ҡан анализы, флюорография. Ҡалған тикшереүҙәр енескә һәм йәшкә бәйле. Барлыҡ тикшеренеүҙәр һөҙөмтәләре менән участок терапевтына күренергә кәрәк.

Врач норманан тайпылышҡа күрһәтә һәм һеҙҙең йәшәү рәүешенә нимәгә иғтибар итергә кәңәш итә. Әгәр пациентты тикшереү ваҡытында врач етди сир таба икән, диспансеризацияның икенсе этабына – өҫтәмә тикшеренеүгә ебәрә. Мәҫәлән, һөт биҙендә анализдар буйынса үҙгәрештәр асыҡланһа, тикшеренеү уҙған һәр кешене сәләмәтлектең өс төркөмөнөң береһенә индерәсәктәр.

- Диспансеризация уҙыу өсөн ни эшләргә һәм кемгә мөрәжәғәт итергә кәрәк?

Поликлиникаға паспорт һәм медицина страховкаһы полисы менән килергә. Регистратураға йәки шунда уҡ табипҡа тиклемге кабинетҡа мөрәжәғәт итергә мөмкин. Диспансерлаштырыуҙың беренсе этабын уҙыу өсөн, медицина ойошмаһына иртән, ас ҡарынға, ниндәй ҙә булһа физик эш башҡарғансы, килергә кәрәк. Районда йәшәүселәргә уңайлы булһын өсөн беҙ күсмә диспансеризация уҙғарабыҙ. Тығын беҙҙә диспансерлаштырыу ойошма йүнәлеше буйынса ла үткәрелә. Эшләүселәр өсөн диспансеризация уҙғанда ял көнө ҡаралмаған. Ағымдағы йылдың беренсе кварталында 160 кеше шәмбе көндө диспансерлаштырыу уҙҙы.

- Диспансерлаштырыу-2019 алдағы йылдарҙан нимәһе менән айырыла?

- Бөгөнгө диспансерлаштырыу алдағы йылдар менән сағыштырғанда, тикшереүҙәрҙең аҙыраҡ күләмен үҙ эсенә ала. Һаулыҡ һаҡлау министрлығы унан түбәндәгеләрҙе төшөрөп ҡалдарыған: ҡан һәм бәүелдең дөйөм анализдары, ҡорһаҡ ҡыуышлығы һәм кесе янбаш органдары УЗИ-ҙары. Күҙҙең эске баҫымын үлсәү хәҙер 60 йәштән һуң ғына башҡарыла, элек 39 йәштән башлап барлыҡ граждандарға ла үткәрелә ине. 2019 йылда Һаулыҡ һаҡлау министрлығы онко-эҙләнеүҙе тағын да көсәйтте: маммография һәм йәшерен ҡанға тиҙәк анализы. Маммография һөт биҙенең онкология ауырыуҙарын ваҡытында асыҡларға ярҙам итә. Иртә стадияла асыҡланған күкрәк яман шеше дауалауға яҡшы бирелә. Хатта тулы мастэктомия – күкрәкте тулыһынса алыу ҙа кәрәкмәй, ҡайһы берҙә бары тик зарарланған урынды ғына алалар. Кешенең тиҙәгендә ашҡаҙан-эсәк тракты яғынан симптомһыҙ йәшерен ҡан асыҡлау үҙгәрештәр тураһында һөйләй ала. Ыңғай анализ булғанда колоноскопия тәҡдим ителә, ул бындай осраҡтарҙа йыш ҡына полиптарҙың бер аҙ ҡан һарҡыуын асыҡлай. Был тайпылыш яман шешкә әүерелергә мөмкин. Шуға күрә, йыуан эсәктең яман шешен иртә стадияла асыҡлау мөһим.

36 йәштән алып ир-егеттәр һәм 45 йәштән алып ҡатын-ҡыҙҙар электрокардиография уҙа. Ҡатын-ҡыҙҙарҙан гинекологта онкологияға өҫтәмә рәүештә мазок алына.

- Диспансеризация үтергә теләмәүселәргә ни әйтерһегеҙ?

Был үҙ һаулығыңды тикшереү өсөн яҡшы мөмкинлек, сөнки хәҙер күп кенә ауырыуҙар йәшерен формала уҙа. Әгәр һеҙҙә ауырыу билдәләре булмаһа ла, дөйөм диспансерлаштырыуҙы уҙыу мөһим. Был ауырыуҙы иртә асыҡларға ярҙам итә. Был осраҡта дауалау ябай буласаҡ, өҙлөгөүҙәргә юл ҡуйылмаясаҡ.

Ирина Михайлова әңгәмәләште.